Bruxisme is de officiële benaming voor tandenknarsen, waarbij je je tanden overmatig over elkaar heen schraapt of te hard op elkaar klemt. Dit is vaak een niet bewuste actie, bijvoorbeeld omdat het in je slaap gebeurt of terwijl je gefocust bent op iets anders. Je tanden op elkaar klemmen of een keertje knarsen is niet erg, maar als dit overmatig en met veel kracht wordt gedaan, kunnen de tanden gaan slijten. Langzaam slijt er dan steeds meer van de tanden af, wat natuurlijk niet de bedoeling is. Tussen 20 tot 30 procent van de bevolking tandenknarst. Het klinkt misschien vreemd dat er schade kan ontstaan omdat de tanden elkaar teveel raken. Daar zijn tanden immers toch voor gemaakt? Het schadelijke zit vooral in dat zonder eten tussen de tanden, dus tijdens het ‘kauwen op niets’ nog veel meer kracht wordt uitgeoefend op de tanden dan wanneer je aan het eten bent. Het gebit krijgt zo een hoop te verduren en kan op verschillende manieren gaan slijten. Het klemmen van de kaak heet waakbruxisme, het klemmen of knarsen in de slaap wordt wel slaapbruxisme genoemd. Bruxisme is een van de drie meest voorkomende oorzaken van gebitsschade.

Oorzaken: waarom knars je met je tanden?

Heel veel is er (helaas) nog niet bekend over tandenknarsen. Het wordt vooral gelinkt aan verschillende emoties en gemoedstoestanden. Zo kunnen mensen die veel te maken hebben met stress en spanning gaan tandenknarsen. Maar ook woede en frustratie kunnen de tanden aan het knarsen zetten en zelfs pijn kan een oorzaak zijn om te gaan klemmen. Wie stressvolle dagen heeft en met een hoofd vol zorgen naar bed gaat, lijkt een grotere kans te hebben op tandenknarsen. Slaapstoornissen kunnen ook een oorzaak zijn en alcoholconsumptie maakt de schade erger.

Gevolgen: kan het kwaad?

Tandenknarsen of bruxisme kan allerlei nadelige gevolgen hebben. Het glazuur (het beschermende laagje om je tanden heen) kan kraken, waardoor de tanden een stuk kwetsbaarder worden. Ook kunnen de tanden in het algemeen afslijten, kunnen er zeer kleine fracturen ontstaan en kan het tandvlees beschadigen. Daarnaast kan een tandenknarser pijn voelen in kaak, gezicht, oren of hoofd door alle spanning. Op lange termijn kunnen allerlei kaakproblemen ontstaan en kunnen er zelfs tanden verloren raken; geen fijne gevolgen dus. Het nemen van maatregelen is belangrijk om veel ellende te voorkomen. Hoe eerder je stappen neemt, hoe beter.

Ben jij een tandenknarser?

Maar hoe weet je nu of je last hebt van bruxisme? Omdat veel mensen niet bewust tandenknarsen, komen ze er in de tandartsstoel pas achter dat ze last hebben van de aandoening. De tandarts kan zien dat de tanden versleten zijn of dat de patiënt de kaak teveel klemt. Een tandenknarser kan er ook achterkomen dat hij knarst of klemt vanwege pijn in de kaak of het gezicht, bijvoorbeeld na het slapen. Soms wordt het tandenknarsen opgemerkt door partners, vanwege de geluiden tijdens het slapen. Twijfel je of je tandenknarst? Check dan de volgende dingen bij jezelf. Heb je vaak ‘s ochtends last van pijn in je kaak of gezicht? Heb je hoofdpijn en oorpijn na het slapen? Lijkt het alsof je tanden langzaam wat minder puntig worden of zelfs afgebroken stukjes hebben? Zijn je tanden erg gevoelig voor temperatuur of andere zaken? Zie je soms tandafdrukken op je tong op wangen? Heeft je partner ooit vreemd gedrag of vreemde geluiden opgemerkt terwijl je sliep? Als je op meerdere van deze punten ‘ja’ hebt geantwoord ziet het ernaar uit dat je wel eens last zou kunnen hebben van bruxisme. Zeker als je veel stress en spanning in je leven herkent.

Wat kun je doen?

Vermoed je door bovenstaande checklist dat je inderdaad een tandenknarser bent? Dan is het raadzaam op een bezoekje aan de tandarts in te plannen. Deze kan bevestigen of je inderdaad last hebt van bruxisme, de schade opmaken en oplossingen met je bespreken. In de meeste gevallen zal je tandarts een speciaal bitje aanbevelen; een zeer effectieve oplossing voor tandenknarsers om schade aan de tanden te beperken. Bitjes speciaal voor tandenknarsen zijn een soort beschermlaagjes voor je tanden. Je doet ze in voor het slapengaan en hoeft je verder niet meer druk te maken om slijtage van je tanden. Bitjes zijn de beste oplossing om de gevolgen van tandenknarsen te beperken, maar niet de oorzaken. Niet iedereen heeft de mogelijkheid om zijn leven aan te passen en stress, frustratie of spanning te verminderen. Het is dan moeilijk om een structurele oplossing te vinden waardoor je minder zult gaan knarsen. Met een bitje voorkom je niet dat je gaat tandenknarsen, maar zorg je wel dat je gebit er niet teveel onder lijdt. Dit kan een hoop narigheid voorkomen in de toekomst, ook als je (tot nu toe) maar een beetje knarst.

Bitjes voor thuis

Bitjes kun je laten aanmeten bij de tandarts, maar je kunt ze ook gewoon zelf aanmeten thuis. Er bestaan goede, voordelige bitjes die lang meegaan en niet vervelend zitten. Door zo’n bitje aan te schaffen kun je veel geld besparen ten opzichte van ervoor naar de tandarts gaan. Het is altijd het proberen waard om eerst een bitje te kopen en te kijken of het bevalt. Later kun je eventueel alsnog langs de tandarts gaan hiervoor. Een goed bitje voor thuis biedt voldoende bescherming zonder teveel gedoe met verstellen. Meestal kun je de bitjes op maat maken door ze eerst zacht te laten worden in warm water. Zo weet je zeker dat ze goed aansluiten en bescherming bieden tegen het knarsen. Andere bitjes zijn op andere manieren verstelbaar of hoeven niet aangepast te worden. Er bestaan allerlei varianten met verschillende eigenschappen en het is het zeker waard om te investeren in een model dat aansluit bij jouw wensen. Bijvoorbeeld gebaseerd op hoeveel je knarst, waar de schade aan je gebit wordt aangebracht en wat je verder belangrijk vindt op het gebied van verstellen, materiaal enzovoort.

Heel gewoon

Hoewel er flink wat schade aan je gebit kan worden toegebracht door tandenknarsen, hoef je je niet gelijk zorgen te maken. Het gaat niet meteen mis en met de juiste maatregelen heb je weinig last van bruxisme. Bovendien is tandenknarsen heel gewoon, bijna iedereen gaat in zijn leven door een periode van tandenknarsen heen. Periodes van stress en zorgen zijn normaal maar kunnen helaas vervelende gewoontes als bruxisme met zich meebrengen. Gelukkig hoeven de effecten niet te groot te zijn, als je er snel bij bent.